Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Birleşmiş Milletler (BM) 79. Genel Kurulu münasebetiyle ABD’de bulunan Emine Erdoğan, New York’taki Türkevi’nde Olgunlaşma Enstitüleri tarafından düzenlenen “Gelin Hazineleri: Osmanlı ve Anadolu Çeyizlerinde Bir Yolculuk” programına konut sahipliği yaptı.
Programa, Nijerya Devlet Liderinin eşi Oluremi Tinubu, Kosova Cumhurbaşkanının eşi Prindon Sadriu, Mauritius Cumhurbaşkanının eşi Sayukta Roopun, Fiji Cumhurbaşkanının Eşi Filomena Katonivere, Guatemala Cumhurbaşkanının eşi Lucrecia Peinado, Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu Liderinin eşi Mirela Becirovic, Yunanistan Başbakanının Eşi Mareva Grabowski Mitsotakis, Arnavutluk Başbakanının eşi Linda Rama ile Esvatini Başbakanının eşi Philile Dlamini, bakanlar, milletvekilleri, genel yayın direktörleri ve memleketler arası kuruluşların üst seviye temsilcileri katıldı.
Programda konuklarına hitap eden Erdoğan, Türk bayanının el emeği göz parıltısı yapıtlarından oluşan, Osmanlı ve Anadolu çeyizlerinin keşfedileceği özel aktiflik vesilesiyle konuklarını Türkevi’nde ağırlamaktan duyduğu memnunluğu lisana getirdi. Erdoğan, klâsik el sanatlarının, bir kültürün satır satır okunabileceği yaşayan evraklar mahiyetinde olduğunu belirterek, “Kültür havzası Asya’dan Afrika’ya geniş bir coğrafyayı kapsayan Anadolu, bu manada esaslı bir hafızaya sahiptir. Tarih boyunca bölgenin insanları, hayatın her yüzünü hünerli elleriyle eşyaya işlemiş, yaşadığı yeri ince dokunuşlarla güzelleştirmiştir.” diye konuştu.
Yeni bir yuvanın kurulması manasına gelen düğün merasimlerinin bu varlıklı kültürün kapsamlı bir sunumu üzere olduğunu vurgulayan Emine Erdoğan, “Gelin hamamından kına gecesine, gelin bohçasından çeyiz sandığına birçok ritüeli barındıran Türk düğünleri, klâsik el sanatlarımızın birçok tarafıyla ortaya çıktığı eşsiz törenlerdir. Bu merasimler ortasında, özellikle çeyiz geleneğinin kültürümüzde özel bir yeri vardır. Çeyiz, bir konutu yuva yapan kıymetlerin, sabrın, itinanın ve sevginin eşyaya ve yere yansıtılmasıdır. Özel dokuma kilim ve örtülerden giysi kuşama, hatta kozmetiğe dek bir insanın konutunda gereksinim duyabileceği her çeşit eser, çeyiz sandıklarında yer bulur.” tabirlerini kullandı.
Erdoğan, çeyiz eserlerinin günlük hayattaki muhtaçlıkları karşılamasının yanı sıra bayanların hislerini, dileklerini ve hayallerini sembollerle ortaya koyan özel birer mektup üzere olduğunu anlattı. Sırf geline ve yeni kuracağı konuta yönelik özel bir hazırlık üzere gözükse de çeyizin aslında kalabalık bir aile ve dost etrafını de içeren toplumsal bir faaliyet olduğunu vurgulayan Emine Erdoğan, hazırlık sürecinden gelin sandığının yeni meskene taşınmasına kadar her kademenin toplumsal bir birliktelik ve dayanışma içerdiğini söz etti.
Bu birlikteliğin Osmanlı saraylarına has çeyiz kültüründe farklı bir boyut aldığını aktaran Erdoğan, özgün işlemeleri ve değerli gereçleri ile Osmanlı sultanları için özel hazırlanmış çeyiz eserlerinin, halkın katıldığı büyük bir merasimle gelinin yeni konutuna taşındığını lisana getirdi. Emine Erdoğan, “gelin alayı” olarak da bilinen bu merasimin, Türk çeyiz kültürüne dair eşsiz bir şölen sunduğunun altını çizerek, şöyle konuştu:
“Çeyiz geleneğimize dair bütün bu kültürel mirası paylaşırken tarihe yapılan sade bir övgüden öte bir gayretimiz olduğunu vurgulamak isterim. Otomasyon ve dijitalleşmenin her yanımızı sararak, emeği ve özgünlüğü günden güne yok ettiği bir periyotta yaşıyoruz. Kültürel mirasların yanlışsız değerlendirildiğinde insanlık olarak sürüklendiğimiz buhranlara tahlil sunacak potansiyeli barındırdığına yürekten inanıyorum.”
Emine Erdoğan, kültürlerin insanın kendisini ve etrafını keşfetme sürecinde yol gösterici mana haritaları olduğunu lisana getirerek, “Tarihte örnek medeniyetler kurmuş, dünyaya taraf vermiş toplumlar, geçmişiyle, öz kimliğiyle, kültürel hafızasıyla bağını güçlü tutmuş olanlardır. Yeryüzünde kaybolmaya yüz tutmuş her kültür, insanlığın zihninin daha da çoraklaşması, kıymet yargılarında yolunu kaybetmesi manasına gelir. Doğup büyüdüğüm Anadolu medeniyeti başta olmak üzere dünyanın kadim kültürlerinin pahalar müktesebatını, günümüzün bilgi ve imkanlarıyla harmanlayarak geleceğe taşımayı bir insanlık sorunu olarak ele almalıyız.” biçiminde konuştu.
Türk el işi geleneğini korumak ve geleceğe aktarmak üzere 1945’te kurulan Olgunlaşma Enstitülerini tekrar canlandırma amacıyla “Türk İğnesinin Mucizesi” projesini hayata geçirdiklerini belirten Emine Erdoğan, şunları kaydetti:
“Olgunlaşma Enstitülerimiz, büyüklerimizin sandıklarında itinayla sakladığı gelin hazinelerini yine canlandırarak çağdaş dizaynlarla buluşturmayı hedefliyor. Türk klâsik el sanatlarının kültürel temsilcileri olarak Türkiye’yi milletlerarası alanda tanıtırken, sürdürülebilir üretim sistemiyle dünyaya ilham verici bir model de sunuyor. Jenerasyondan nesile aktarılan sevgi ve bağlılığın sembolü çeyizlerimizin çağdaş yorumlarının giysiden mesken dokumacılığına birçok bölüme yeni bir vizyon getireceğinden kuşkum yok. Ruhunu kaybetmiş, kısa ömürlülükle malul fabrikasyon eserlerden oluşan global pazara, kalite ve zarafet aşılayacağına yürekten inanıyorum. Dünyayı saran tek tipleşme ve kültürel çoraklaşma tehdidi karşısında, Anadolu bayanının vakti aşan sürece lisanının ve emeğinin tüm dünya için bir ilham olmasını ve unuttuğumuz kıymetleri yine hatırlatmasını diliyorum.”
Erdoğan, program kapsamında hazırlanan stant ve defile etkinliğinde başta Olgunlaşma Enstitülerinin çalışanları olmak üzere emeği geçen herkese teşekkür ederek “Asırlar uzunluğu bu ince dokunuşlarla sevgi ve hürmeti ailelerinin hayatına işlemiş, alın teri emeğiyle insanlığa şık ve latif bir miras bırakmış tüm bayanlarımızı hürmetle anıyorum.” dedi.
– Defile büyük beğeni topladı
Emine Erdoğan’ın konuşmasının akabinde Osmanlı ve Anadolu devri klâsik gelinlikleri defileyle tanıtıldı. Erdoğan, defile esnasında kıyafetlerle ilgili lider eşlerine bilgi verdi, nakışların özelliklerini anlattı. İştirakçiler tarafından büyük beğeni toplayan defileden sonra aile fotoğrafı çekildi.
– Devlet başkanı eşleri sergiyi ilgiyle inceledi
Program kapsamında Türkevi’nin bir katında, Osmanlı ve Anadolu kültürüne ilişkin motiflerle işlenmiş çeyizler, düğün kostümleri, el işi halılar ve Türk kültürünü yansıtan nesnelerin yer aldığı stant alanı oluşturuldu. Emine Erdoğan’ın, tek tek karşıladığı devlet başkanı eşlerine geleneksel Türk kahvesi ve şerbet ikramında bulunulduktan sonra stant alanı gezildi.
Emine Erdoğan, çeyizin gelinlik kızlar tarafından nasıl hazırlandığını, eserlere işledikleri motiflerin her birinin manası olduğunu ve el emeği eserlerin gelecek jenerasyonlara bırakılmasının değerini, birebir ilgilendiği konuklarına anlattı.
Sergi alanında kına gecesinin Türk kültüründeki yerinin değerine değinen Erdoğan, dekorlarla klâsik Türk hamamı imajı verilen kısımda ise gelin hamamının manasını aktardı. Erdoğan, stant alanında ağaç manzarası verilen kısımda, Anadolu’daki Nahıl ağacı kültürüne dair bilgileri konuklarıyla paylaşırken, kimi konuklar bu ağaca dileklerini astı.
Programın akabinde, Kosova Cumhurbaşkanının eşi Prindon Sadriu, Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu Liderinin eşi Mirela Becirovic ile Guatemala Cumhurbaşkanının eşi Lucrecia Peinado, BM 78. Genel Konseyi’nde global imzaya açılan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın birinci imzacısı olduğu Sıfır Atık Uygun Niyet Beyanı’nı imzaladı.
Emine Erdoğan, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, New York’ta düzenlenen “Gelin Hazineleri: Osmanlı ve Anadolu Çeyizlerinde Bir Yolculuk” programına katılan devlet başkanı eşlerine, uluslararası kuruluşların temsilcilerine, bakanlara ve tüm konuklara teşekkür etti.
Erdoğan, paylaşımında, “New York’ta gerçekleştirdiğimiz ‘Gelin Hazineleri: Osmanlı ve Anadolu Çeyizlerinde Bir Yolculuk’ programında, asırlık kıssaları, ilmek ilmek dokunan kültürel mirasımızı paylaştık. Her çeyiz, bir anne yüreğinden kızına uzanan sevgi dolu bir emanet. Her motif, yalnızca bir süs değil; kadim Anadolu’nun ruhunu, binlerce yıllık bir kültürün inceliğini, sabrını ve gücünü temsil ediyor. Olgunlaşma Enstitülerimiz 1945’ten günümüze, bu mirası, tüm naifliği ve zarafetiyle yaşatmak için çalışıyor. ‘Türk İğnesinin Mucizesi’ projesi ise sandıklardaki hazinemizi tekrar canlandırıyor. İnanıyorum ki bu eşsiz eserler ve enstitülerimiz, dünyanın dört bir yanında ülkemizin sanatla bezenmiş yüzünü global bir marka haline getirecektir.” sözlerine yer verdi. Erdoğan, Milli Eğitim Bakanlığı Olgunlaşma Enstitüleri ile Bohça projesinin hesaplarına da paylaşımında yer verdi.