SERVET YILDIRIM – Bundan dokuz yıl evvel Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarihi bir adım attı. Yoksulluğu ortadan kaldırmak, gezegeni korumak, eşitsizlik ve adaletsizlikle gayret etmek maksadıyla Sürdürülebilir Kalkınma Gayelerini (SKA) resmen kabul etti. Bu karara paralel bir adım olarak BM’nin 193 üyesi bu maksatların gerçekleştirilmesine yönelik siyasetler uygulanmasını kabul ettiler. Ve böylelikle ortaya 2030 yılı sonunda ulaşılması hedeflenen bir yol haritası konuldu.
Açıklananlar herkesin şartsız altına imza atacağı çeşitten amaçlardı: Yoksulluğa son verilmesi; açlığın son bulması; sağlıklı ve kaliteli bir hayat; nitelikli eğitim; toplumsal cinsiyet eşitliği; pak su ve sıhhi şartlar; erişilebilir ve pak güç; beşere yakışır iş ve ekonomik büyüme; sanayi, yenilikçilik ve altyapı; eşitsizliklerin azaltılması; sürdürülebilir kent ve hayat alanları; sorumlu tüketim ve üretim; iklim hareketi; sudaki ömür; karasal ömür; barış, adalet ve güçlü kurumlar; maksatlar için paydaşlıklar. Ve bu başlıklar altında bir hareket daveti yapılmıştı.
Ama gel gör ki; bu hedeflere ulaşmak için yaklaşık altı yılımız kaldı lakin hedeflenen fotoğrafın çok uzağındayız. SKA’ların kabul edildiği günden bu yana pek çok adım atıldı atılmasına lakin gelecek altı yıl sonunda da hedeflenen tabloya ulaşacağımızı hiç sanmıyorum. Aslında şu anda değerli olan bu maksatların yürürlükte kalması ve onlara ulaşılması için uğraş gösterilmesi; yani istekliliğin sürmesidir.
Özel kesimin rolü
Burada kritik nokta özel dalın bu hususa dâhil olmasıdır. Sürdürülebilir Kalkınma Maksatları her ne kadar hükümetler için uygulanabilir amaçlar olarak kurgulanmış olsalar da bu amaçlardan her birinin muvaffakiyete ulaşmasında sorumlu iş dünyası uygulamaları, yeni iş yapış halleri, yatırım, yenilikçilik, teknoloji ve iş birliği aracılığıyla iş dünyası kilit bir rol oynamaktadır.
Bundan ötürü şirketler sürdürülebilirliği ajandalarında bir öncelik haline getirmeliler; yatırım kriterlerini gözden geçirmeliler, daha inovatif iş modelleri geliştirmeliler.
Aslında global olma argümanı taşıyan şirketlerde bu eğilimin çoktan başladığını görüyoruz. Bu şirketler içinde faaliyet gösterdikleri toplumlarla daha fazla iş birliği yapıyorlar; sürdürülebilirliği iş yapış biçiminin bir kesimi haline getirmeye çalışıyorlar. Lakin bu kâfi değil. Bahsin değerli hatta çok değerli boyutu finansman noktasıdır.
Her ne kadar birçoğu farkında olmasa da finans kuruluşları ve şirketler aldıkları yatırım kararlarının ve hatta operasyonel kararlarının sürdürülebilir kalkınmayı destekleyici biçimde dönüşümünün sağlanması ile sorumludur.
Sürdürülebilir Finansman Bildirgesi
Farkında olanlar bir müddet evvel bir ortaya geldiler ve kurumsal finans ve yatırımların “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları”nın gerçekleşmesi için harekete geçirilmesine; tıpkı vakitte sürdürülebilirlik temelli yatırım ile finansman eserlerinin ve bu piyasanın gelişimine yönelik uygulamaların teşvik edilmesine öncülük edeceklerini taahhüt ettiler. Bir vakitler benim de idare şurasında yer aldığım UN Küresel Compact Türkiye’nin inisiyatifinde bir “Sürdürülebilir Finansman Bildirgesi”ne imza attılar.
Bu bildirgede sürdürülebilir finans prensipleri de sıralanıyordu. Değerli unsurlardı bunlar. Endüstrimizin global rekabet avantajı kazanması ve sürdürülebilir büyümesini sağlamak hedefiyle yenilikçi sürdürülebilir finans düzeneklerinin geliştirilmesi ve bilinirliği için çalışılacağı vurgulanıyordu. Sürdürülebilir borçlanma piyasasının giderek daha erişilebilir hale getirilmesi için somut aksiyon alınacağı belirtiliyordu. Daha sürdürülebilir, yeşil ve dirençli bir iktisadın inşasında, sürdürülebilir finansın getireceği fırsatlar ve yükümlülükler gözetilecekti. Sürdürülebilir finans çalışmaları kapsamına iklimle ilgili risk ve fırsatlar entegre edilerek paydaşların da bu hususta farkındalığının ve iş birliği imkânlarının artması sağlanacaktı. Yenilikçi eserlerle müşterilerinin karbon ayak izinin azaltılmasına aracılık edilecekti.
Karbon ayak izini düşür
Türkiye’nin ulusal karbon ayak izi azaltım stratejisine de dayanak olunacaktı.
Bunlar kıymetli ve kritik taahhütlerdir zira birçok global sorunun tahlili işin finansman boyutunda takılıp kalıyor. Sorunun tahlili ve gayelere ulaşılması için sürdürülebilir iş modellerinin geliştirilmesi ve var olan finansal eserlerin global Sürdürülebilir Kalkınma Maksatlarına olan katkısının gözetilmesi gerekiyor. Şayet işin finansman noktasında ilerleme sağlanamazsa ve sürdürülebilir kalkınma emelleri ile çelişen yatırımlar desteklenmeye devam edilirse, mesela kirleten güce fon girişi birebir süratle sürerse bir gelişme sağlanamayacağı ortada.
Finansman hizmetleriyle her kesimi dönüştürebilme gücü olan banka ve finans kuruluşlarına büyük sorumluluk düşüyor. Bu kuruluşlar finansman sağlarken kredi kıymetlendirme süreçlerinde finansal, teknik yahut ekonomik bahislerin yanı sıra çevresel ve toplumsal etkiyi de dikkate almak zorundalar. Hakikaten Küresel Compact Türkiye yaklaşımında, oluşacak tesir ve risk boyutunun saptanması, riskleri minimize etmek için yerine getirilmesi gereken yükümlülük ve uygulamaların tespiti ve bu tespitlerin karar verme süreçlerinde dikkate alınmasını içeren bir ‘Çevresel ve Toplumsal Risk İdaresi Sistemi’ uygulanması önerilmektedir. Çevresel ve toplumsal risklerin etüdünü kredi kıymetlendirme sürecinin bir kesimi haline getirmeyi ve ilgili siyasetlerin içerisine dâhil etmeyi öngörmektedir.
Yeşil tahvil piyasası
İşin finansman boyutunda sevindirici uygulamalar da var. Mesela sürdürülebilir ve etraf dostu projelere finansman sağlayan yeşil tahvil piyasası büyüyor. Ülkeler ve şirketler ESG tahvil ihraçlarına başladılar. Birebir halde kendine güvenen şirketler yalnızca etraf değil birebir vakit da toplum için de müspet tesir yaratmayı öngören sürdürülebilirlik tahvilleri ile borçlanmaya başladılar. Böylelikle daha geniş bir havuza ulaşma, yatırımcı tabanını genişletme imkânına kavuştular. Bu ihraçlarla getiri elde ederken etraf ve toplum üzerinde olumlu bir tesir yaratmak isteyen yatırımcılar için güçlü bir araç ortaya çıkmış oldu.