Artan maliyetler, krediye ulaşamama, ihracatın zorlaşmasıyla iş dünyası adeta kâbus yaşıyor. İflaslar artarken konkordatoya giden firmalar ikiye katlandı. İcra dairelerindeki icra evrakları da 23 milyonu bulurken, karşılıksız çekler artıyor batık kredilerde ise yüzde 50 artış var. Üretim düşerken işsiz sayısı da tırmanıyor. Uzmanlara nazaran en berbat devirle karşı karşıyayız.
UYAP datalarına nazaran icra dairelerine günlük 21 bin icra ve iflas belge geliyor. Şu anda icra dairelerindeki toplam icra ve iflas evrakı sayısı ise 23 milyona yaklaştı. Bu evrakların sayısı bilhassa yılbaşından bu yana artıyor. Türkiye’de konkordato dalgası da dikkat çekiyor. 2024 yılının birinci 9 ayında süreksiz mühlet kararı verilen konkordato sayısı 1187’ye yükseldi. Geçen yıl bu sayı 519 olmuştu. Yılın birinci 9 ayında görülen konkordato ilanı sayısı 2023’ün tamamında görülen sayısı ikiye katladı. Konkordatoya en fazla başvuran en zayıf halka olarak görülen bölümler inşaat, dokuma, akaryakıt ve giysi biçiminde sıralanıyor.
2 MİLYON 443 BİN ESNAF GİTTİ
Bir taraftan da iflas bayrağı çeken şirket ve esnaf sayıları da artıyor.
Bu yılın birinci 9 ayında meslekten ve sicilden terkinini yaparak iflas eden esnaf sayısı 81 bin 652’ye yükseldi. Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu datalarına nazaran, 2005’ten bu yana geçen 16 yılda toplam 2 milyon 443 bin 955 esnaf iflas bayrağını çekti. Geçen yıl birinci 9 ayda 233 bin esnaf kuruluş için tescil yaptırırken bu yıl tıpkı devirde bu sayı yüzde 17 düşüşle 198 bin 247’ye geriledi.
TOBB’un bilgilerine nazaran ise 2024’ün birinci dokuz ayında, 2023’ün birinci dokuz ayına nazaran kurulan şirket sayısı yüzde 13.3, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 23.8, kurulan kooperatif sayısı yüzde 13.5 azaldı. Tıpkı devirde kapanan şirket sayısı yüzde 23 arttı.
253 MİLYAR TL BATIK
Ağustos ayı prestijiyle takipteki kredi ölçüsü 253 milyar lirayı aştı. Geçen yılın birebir periyoduna nazaran batık kredi ölçüsü yüzde 47 artış var. Bankaların batık kredilerinde gözlemlenen borcunu ödeyememe eğilimi, karşılıksız çek ve protesto edilen senetler de dikkat çekiyor. Bu yıl ocak-ağustos periyodunda bankalara ibrazında karşılıksız çıkan çek sayısı, geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 73.5 artarak 164 bin 268’e çıktı. Karşılıksız çıkan çeklerin mali fiyatı ise yüzde 224 artarak 102.5 trilyon liraya ulaştı. Karşılıksız çeklerin mali fiyatı Türkiye tarihinde birinci defa 100 milyar lira hududunu aştı. Vadesinde ödenmediği için bankalar tarafından protesto edilen çek sayısı ise geçen yıla nazaran yüzde 3 artarak 151 bin 893 adet oldu. Protesto edilen senetlerin mali fiyatı, geçen yıla nazaran yüzde 182 artarak 27 milyar liraya çıktı.
EN MAKUS DÖNEM
Prof. Dr. Aziz Konukman, iktisattaki tablonun giderek ağırlaşacağını Türkiye’nin stagflasyona gittiğini vurgulayarak, “Artık krizden çok buhrandan bahsedeceğiz. En berbat devirle karşı karşıyayız” dedi.
Türkiye’nin üretim yapısının ithal girdilere bağımlı olduğunu, önemli maliyet enflasyonu yaşandığını vurgulayan Konukman, “Maliyet enflasyonu nedeniyle fiyatlar yüksek seviyede kalacak. 2025’te baz tesiri tekrar değişecek. Endüstriciler kredileri kullanıp kapasite de artıramıyor, yeni yatırım yapılmıyor. Bu da işsizliği artıracak. Önümüzdeki periyotta hem fiyatlar yükselecek, hem de işsizlik artacak” diye konuştu.